Het terugdringen van de aantallen zwerfkatten door de Trap Neuter Return/Relocate Care (TNRC)-methode, zorgt voor een humane vermindering van het zwerfkattenleed. Oorspronkelijk werd de methode TNR genoemd, maar juist door het op structurele wijze monitoren (Care) van de zwerfkatten werkt de TNR-methode – daarom door velen TNRC genoemd.

De TNRC-methode staat voor:

1.     Trap: het vangen van de zwerfkatten met kastvallen die in de volksmond vangkooien worden genoemd.

2.     Neuter: het neutraliseren oftewel castreren van de zwerfkatten. Veterinair houdt castreren het weghalen van de testikels bij de kater en de eileiders bij de poes in. In de volksmond wordt de term castreren alleen gebruikt bij katers en de term steriliseren bij poezen. Echter, steriliseren houdt veterinair in dat de katten onvruchtbaar worden gemaakt met behoud van de hormoonproductie en dus de secundaire verschijnselen van het vruchtbaar zijn zoals het krols worden, sproeigedrag, nachtelijke concerten ed. Vanwege deze verwarring is de term neutraliseren – letterlijk vertaald uit het Engelse ‘to neuter’ oftewel het onzijdig maken geïntroduceerd.

3.     Return of Relocate: het terugplaatsen op de plek waar de zwerfkatten gevangen zijn of het herplaatsen van de zwerfkatten als terugkeer naar de vangplek niet mogelijk is. Terugkeer naar de vangplek is bijvoorbeeld niet mogelijk als de vanglocatie een herbestemming krijgt waar geen zwerfkatten kunnen leven. Een andere belangrijke reden voor herplaatsen is een predatiedruk op de weide- en akkervogels of andere bedreigde diersoorten zoals de Noordse Woelmuis op Texel.

4.     Care: het structureel monitoren van de zwerfkatten, opdat nieuwe katten zo spoedig mogelijk worden weggevangen en geneutraliseerd worden en zieke of gewonde zwerfkatten de benodigde veterinaire zorg krijgen.

Overbevolking van zwerfkatten is eenvoudig te voorkomen door neutralisatie, waardoor overlast door secundair seksueel gedrag (vechten, territoriaal gedrag zoals het uitzetten van geurvlaggen van urine (markeren) en krabben), vermindert. Een geneutraliseerde kattenpopulatie leeft in evenwicht in een bepaald gebied en houdt zo andere katten buiten het leefgebied. Het wegvangen van katten uit zo’n populatie door doden, vergiftigen, verdrinken of door het in een andere leefomgeving plaatsen (zoals een asiel of beschermd kattengebied) heeft amper invloed op de grootte van de populatie. De weggevangen kat wordt vervangen door een andere kat die toetreedt tot de zwerfkattengroep of door een kitten wat nu wel genoeg voedsel krijgt om volwassen te worden. Dit verschijnsel wordt het vacuümeffect genoemd en is voor het eerst beschreven door Roger Tabor in zijn in 1983 uitgebrachte boek ‘The Wild Life of the Domestic Cat’. Tabor[11] voerde voor het eerst het argument aan, dat het weghalen van katten uit een kattenkolonie op de langere termijn geen enkele zin heeft, omdat de leeggevallen plek wordt ingevuld door een nieuwe kat. Voorwaarde voor het vacuümeffect is uiteraard het beschikbaar zijn van een nieuwe kat die tot de kolonie kan toetreden. In een afgesloten stadstuin zal de plek van een weggevangen zwerfkat niet ingevuld worden door een nieuwe zwerfkat. Al sinds 1950 werd TNR uitgevoerd in Engeland [12]. Pas in 1960 slaagde Celia Hammond erin om publiciteit te geven aan TNR. In 1980 toonde Hammond met gedetailleerde registratie van geneutraliseerde kolonies katten in de praktijk aan dat TNR goedkoper, efficiënter, humaner en geaccepteerder door het publiek was dan euthanasie. In Londen werd in 2004 door de Universities Federation for Animal Welfare (UFAW) een conferentie gehouden, die baanbrekend is geweest in het humaan beschouwen van de wilde en verwilderde zwerfkat[13]. Sinds dit congres zijn vele publicaties rondom verschillende aspecten van TNR verschenen.

TNRC-projecten

Alvorens een zwerfkattenorganisatie met TNRC-projecten begint, dient helder te zijn waar de focus op ligt en bestuursleden van de organisatie dienen op één lijn te zitten qua beleid. Ligt de focus op het maximaal mogelijke te doen op grote schaal qua neutralisaties in het TNRC-project of ligt de focus op een maximaal welzijn per individuele zwerfkat? Wordt gepoogd op korte termijn zwerfkattenpopulaties en hun overlast te verminderen door meer aandacht aan resocialiseren en herplaatsen te besteden en zo zwerfkatten van straat te halen of ligt het hoofddoel bij het neutraliseren van zoveel mogelijk zwerfkatten? Wordt prioriteit gegeven aan het in kaart brengen van besmettelijke ziektes in bepaalde populaties en woongebieden (met een mogelijke link naar ziektes bij huiskatten) en ligt de focus op het gezond krijgen en houden van zwerfkattenkolonies door zieke dieren te euthanaseren?

Keuzes in al deze aspecten bepalen waar de beschikbare tijd en het beschikbare geld het meest naartoe gaat. Immers, tijd en geld zullen altijd de limiterende factoren zijn in elk TNRC-project.

Vele nationale [14] en internationale[15]  dierenwelzijnsorganisaties en overheidsinstanties, zijn overtuigd van de enige manier om zwerfkattenpopulaties structureel en humaan te verkleinen – en daarmee het zwerfkattenleed –: door TNRC.

[1] Radstake C.J. (2014) Emigratie van buitenlandse (zwerf)honden & - (zwerf)katten naar Nederland: de cijfers 2014, Stray-AFP, oktober 2015

[2] Neijenhuis en van Niekerk (2015) Als de kat van huis is …Zwerfkatten in Nederland: een inventarisatie, Wageningen Universiteit Researchcenter, Wetenschapswinkelrapport 316

[3] Levy, J.K., J.E. Woods, S.L. Turick & D.L. Etheridge. (2003) Number of unowned free-roaming cats in a college community in the southern United States and characteristics of community residents who feed them.

[4] Neijenhuis F. & Niekerk van, T. (2015) Als de kat van huis is … Zwerfkatten in Nederland: een inventarisatie.

[5] Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, www.rivm.nl, geraadpleegd maart 2016

[6] Jansen, J., F. van Knapen, M. Schreurs & T. van Wijngaarden. (1993) Toxocara ova in parks and sand-boxes in the city of Utrecht.

[7] Levy, J.K., & P.C. Crawford. (2004) Humane strategies for controlling feral cat populations.

[8] http://www.licg.nl/2xy/praktisch/gezondheid-mens-en-dier/zoonosen/zoonosen.html

[9] In dit artikel gebruiken we de term neutralisatie voor het veterinair castreren van honden en katten.

[10] Luria e.a. (2004) Prevalence of infectious diseases in feral cats in Northern Florida.

[11] Tabor, R. (1983) The Wild Life of the Domestic Cat

[12] Remfrey, J. (2001) Ruth Plant: a Pioneer in Animal Welfare

[13] Berkely, E.P. (2004) TNR Past, Present and Future

[14] De Dierenbescherming, NFDO en vele NGO’s

[15] Alley Cat Allies, ASPCA (the American Society fort he prevention of cruelty to animals), the Humane Society of the United States, Humane Society International, IFAW (International Fund for Animal Welfare), RSPCA (Royal Society for the Protection of Cruelty to Animals), Alliance for Rabiës Control, WSAVA (World Small Animal Veterinary Association), WAP (World Animal Protection, former WSPA) and Best Friends – Save them All.